door Janna Noordzij-van Opijnen – 13 december 2022

Filmpjes en kinderliedjes

‘Tijd om dag te zeggen, tijd om dag te zeggen’ (Teletubbies) of ‘baby shark tutududu’ (kinderliedje) zijn zinnetjes die ons waarschijnlijk allemaal bekend in de oren klinken. Het is gesproken taal, rijk aan emotie en intonatie. Het is ook taal die veel herhaald en gezien wordt. Soms bij elke aflevering en bij kinderliedjes zelfs na elk couplet. We hebben imitatie (nadoen/ nazeggen) nodig om een taal te leren. Het nazeggen van taal dat eerder gehoord werd noemen we echolalie. Je hebt directe en vertraagde echolalie. Kinderen op het ABA Huis zeggen soms hele zinnen na uit hun favoriete film, spel of kinderliedjes. Dit is vertraagde echolalie. Een collega vertelde laatst dat zij een kindje behandelt dat niet spreekt, maar bij het zien van de boerderij wel heel duidelijk het liedje van ‘Old MacDonald had a farm’ begon te zingen. Als je jouw eigen kindje of een kindje van jouw groep hierin herkent, vraag je jezelf misschien af of vertraagde echolalie zorgelijk is.

Analytische taalverwerking

Tijdens het eerste levensjaar wordt gesproken taal al opgenomen en tussen de 8 tot 18 maanden kunnen we meestal de eerste woordjes verwachten. Na woordjes zoals ‘papa’ en ‘mama’ komen er steeds meer woordjes bij. Denk bijvoorbeeld aan ‘die’ en ‘tisdat’ Ehm, wacht even… ‘Tisdat’ is toch helemaal geen woord? Nee, dat klopt, maar voor het kind op dat moment wel! ‘Tisdat’ is in dit geval een stuk ‘geleende’ taal zonder dat de losse woorden van de zin ‘wat is dat’ ieder een eigen betekenis hebben. Iets later in de ontwikkeling krijgen de losse woorden wel een eigen betekenis en leren kinderen woordjes te combineren, zoals ‘mama ook’ of ‘die eten’.

Gestalt taalverwerking

Wanneer een kind vertraagde echolalie gebruikt om te communiceren, spreken we van een gestalt taalverwerker. Een stuk taal dat in zijn geheel wordt gebruikt wordt een gestalt of script genoemd. Een gestalt taalverwerker verwerkt taal in z’n geheel. Het geheel bestaat niet alleen uit de woorden, maar ook de intonatie, emotie en de context waar de taal werd opgevangen wordt steeds gebruikt. Elk kind kent een periode waarin zij gestalt/scripts laten horen, zoals bijvoorbeeld ’tisdat’ of ‘dagdag’. Wanneer kinderen dit op eigen kracht doorontwikkelen, spreken wij van analytische taalverwerkers. Onderzoekt wijst uit dat 75 tot 90% van kinderen met autisme op een gestalt manier verwerken. Zij zijn niet alleen gestalt taalverwerkers, maar ook gestalt cognitieve verwerkers. Vaak zijn ze detailgericht (het selecteren en het op een bepaalde manier neerzetten van items) maar hebben ook een uitstekend geheugen van persoonlijke gebeurtenissen. Zij zullen taal van de omgeving sterk koppelen aan de beleving (emotie) van een specifiek moment en slaan dit in het geheel op. Zij communiceren voornamelijk aan de hand van ‘geleende’ taal.

Logopedische behandeling

Er is nog helemaal niet zo veel bekend over gestalt taalverwerking. Wel heb ik geleerd dat gestalt taalverwerkers een andere aanpak nodig hebben om tot eigen taal, opgebouwd uit losse woorden met ieder een eigen betekenis, te komen. Is het zorgelijk? Nee, het is voornamelijk anders dan we gewend zijn. Isabel Witters, een Belgische logopediste, deelt veel kennis op dit gebied via haar website en haar Instagramprofiel. Een mooie boodschap die zij ons allen meegeeft is dat autistische kinderen zich nu eenmaal anders ontwikkelen en dat wij als omgeving hun sterktes moeten gebruiken om hen vooruit te kunnen helpen!

Ben je nieuwsgierig geworden naar hoe gestalt taalverwerkers hun eigen taal kunnen ontwikkelen? Houd dan de volgende blog goed in de gaten!

Wil je weten wat nu precies het verschil is tussen analytische taalverwerkers en gestalt verwerkers? Lees dan snel de nieuwste post op onze social media kanalen!

Meer weten over logopedie bij het ABA Huis? Klik dan hier.